23 Yanvar 2023 13:27 
308
YeniYaz saytı Nizami Bayramlının "Mifə zirvə yox, əfsanələşdirilmiş dəyər gözü ilə baxmaq" yazısını təqdim edir.
Estetika məsələsi çox ciddi bir anlayışdır. Həssas adamlar nə demək istədiyimi daha yaxşı anlayar. Estetik düşüncə ibtidai cəmiyyətin şüurunda yaranmış bir mifdir. Hərgah ki, indi "mif" deyəndə müəyyən bir toplum tərəfindən normal qarşılanmır, mif deyəndə ağıla mifi başqa cür tanıtdıran ikinci dərəcəli mənalar gəlir. Bu heç, onsuz da mifi öz əvvəlki mənasından yox, törəmə mənaları ilə qəbul edən birinə nə qədər bədii estetikanın mifoloji göstəricilərindən, mifologiya strukturundan danışsan da, anlayası deyil. Orta әsrlәrdə xristian Estetikası ilə bağlı maraqlı məqamlar var ki, onlardan biri də estetik hadisәlәrin spiritualist (ruhçuluq) anlamını әsaslandırır vә sәnәtin strukturunu simvolik ruhda şәrh edirdi (Avqustin, Foma Akvinalı vә b.).
Simvolik ruh deyərkən "Ata, oğul və müqəddəs ruh"dakı ruhu nəzərdə tuturam. Söhbət xristianların inancından gedir. Yəqin ki, "Pasxa" bayramı haqqında məlumatınız var, yoxdursa da, olmayanlar üçün yazıram. "Pasxa" bayramı İsanın çarmıxa çəkilməsindən üç gün sonra dirilməsi münasibəti ilə qeyd edilən xristian bayramıdır. Bəzən buna cəmiyyət arasında "Qızıl yumurta bayramı" da deyirlər. Həmin bayramlar haqqında xristianların estetik görüşləri haqqında yazan rus müəlliflərindən biri qeyd edir ki, bu bayram yalnız xristianların deyil, ümumən dünyada yaşayan bütün İsaçıların estetik görüşlərini tərənnüm edir. Yeri gəlmişkən, bir maraqlı faktı da vurğulayım, təqvimdəki mövqeyinə və simvolikasına görə Pasxa, qədim yəhudi bayramlarından biri olan Pesaxa əsaslanır. Bunun da kökü birbaşa olaraq yəhudilərlə bağlıdır. Yəni xristianların orta əsrlərdən başladığı inanca yəhudilər tarix olaraq bir az da yaxındırlar. Amma məsələ orasındadır ki, bu bir estetika çərçivəsində yox, sadəcə xalqın yaddaşında qalan adət kimi formalaşmışdı. Yəni bir növ ənənəyə çevrilmiş məsələ olaraq çıxış edirdi. Xristianlar bunu estetikləşdirdikdən sonra yəhudilər də bunu mənəvi dəyər formasına salmağa başlayıb. Xüsusən də, həmin bayramlarda qədim dövrdəki inanca görə insanların bir çox qismi ailələri ilə bağlı dua edilərmiş...
