YeniYaz.Az tanınmış şair Salam Sarvanın tərcüməsində 1996-cı ilin ədəbiyyat üzə Nobel mükafatçısı, polşalı şair Vislava Şimborskanın şeirlərini təqdim edir.
Qəfil görüş
Rastlaşdıq yenə də.
Uzun ayrılıqdan sonra bu təsadüf
sənə də xoşdu, mənə də.
Bizim pələnglərimiz xama yalayır indi.
Qırğılarımız səmada yeriyir.
Akulalarımız boğulur okeanda.
Qəfəsdə əsnəyir canavarlarımız.
Bizim ilanlarımız qabığından,
tovuzquşularımız lələyindən olub...
Dayanmışıq üz-üzə,
nə sən dinirsən, nə mən,
əlacsızlıqdan gülümsəyirik yalnız –
danışmağı yadırğayıb bizim adamlarımız.
Son və başlanğıc
Hər müharibədən sonra
kimsə yır-yığış eləməli savaş yerlərində.
Səliqə-sahman öz-özünə yaranmır axı.
Kimsə yolları təmizləməli –
cəsədləri daşıyan arabalar rahat keçsinlər deyə.
Kimsə eşələnməli palçığın, külün içində.
Şüşə qırıntılarının,
qanlı əsgilərin üstündə
kimsə əzaba qatlaşmalı.
Kimsə paya tapmalı
divarlara dayaq vurmağa.
Kimsə pəncərələrin şüşəsini salmalı,
qapıların həncamasını düzəltməli.
Gör bu işlərə neçə il lazımdı, neçə il...
Mənzərə şəkillik mənzərə deyil.
Hərçənd fotomüxbirlərin hamısı
başqa savaşları çəkməyə gedib.
Körpüləri, vağzalları
yenidən qurmaq gərək.
Əlləri qabar eləməli
ağır, üzücü əmək.
Kimsə səhər erkən
saralmış yarpaqları süpürərkən
yada salmalı o müharibənin dəhşətlərini,
cavabında isə kimsə salamat qalmış başını tərpətməli...
Və darıxdırıcı gəlməli bu söhbətlər
ətrafda veyillənən kimlərəsə.
Kimsə pas atmış sübutları
eşib çıxartmalı kolların dibindən,
zibilliyə tullamalı.
Uşaqkən gördüyü o müsibətdən
nəsə xatırlayanlar
qocaları dəfn eləməli
bu barədə heç nə bilməyənlərin
yeri gen olsun deyə.
Kimsə də uzanmalı
səbəblə nəticəni gizlədən çəməndə
və buludlara baxmalı
ağızında ot saplağı.
Zəncir
Bürkülü hava, it damı, zəncirli it…
Bir az aralıda suyla dolu qab,
zəncir qısadı deyə qaba çatmır itin ağzı…
Hə, indi bu tabloya başqa detal da əlavə eləyək:
bir də biz –
bu mənzərinin yanından
etinasız keçməyimizə imkan verən
uzun, uzun, uzun zəncirlərimiz.
Hava limanında
Qollarını açıb bir-birinə tərəf qaçır,
gülə-gülə qışqırırlar: “axır ki… axır ki…”
Hər ikisinin əynində qalın palto,
başlarında isti papaq,
boyunlarında şərf,
ayaqlarında çəkmə,
əllərində əlcək…
Amma bizim gözümüzlə baxanda belədi,
əslində, çılpaqdılar bir-biri üçün.
Qızcığaz və süfrə
Artıq bir yaşı tamamdı qızcığazın…
Qarşıda araşdırılası xeyli məsələ var,
hələ ki donuq əşyalar üzərində keçirir sınağı.
Onları hərəkətə gətirmək –
dartmaq, itələmək lazımdı axı...
Amma yaman tərsdilər:
masa, dolab, divarlar
tərpənmək istəmir yerindən.
Masanın süfrəsi inadkar deyil –
qırağından bərk-bərk yapışıb dartsan,
başlayacaq getməyə.
Süfrədəki qab-qacaq və südlə dolu bardaq isə
sevinir masada sürüşərkən.
Amma çox maraqlıdı:
görəsən, hansı marşrutu seçəcəklər
masanın qırağına çatarkən:
tavana can atacaqlar,
yoxsa lampa ətrafında uçmağa?
Bəlkə pəncərəyə sıçrayıb,
ordan da ağaca tullanmaq istəyəcəklər?
Eh, cənab Nyuton, sən rahat uyu,
hərçənd göylərdən baxıb dəhşətə də gələ bilərsən.
Ancaq təcrübə mütləq aparılmalıdı.
Və aparılacaq.
Bacım
Bacım şeir yazmayıb heç zaman,
heç vaxt yazmayacaq, yəqin.
Anam da yazmırdı… atam da –
bu məsələdə onlara çəkib, deyəsən.
Elə bacımın əri də…
ölsə də, yazmaz şeir.
Nə isə, məsələ belədi:
qohumlarımın heç biri şair deyil.
Bacımın yazı masasının siyirməsində
köhnə şeir tapmazsan,
heç təzəsi də olmaz əl çantasında.
Nahara dəvət eləyəndə bilirəm ki,
şeirlərini oxumayacaq mənə,
qəhvəsi dağılmayacaq vərəqin üstünə.
Onsuz da dadlıdı şorbası.
Evlərin çoxunda şeir yazan yoxdu…
Hərçənd şeir gələndə
girdab kimi keçir nəsildən-nəsilə,
məhv eləyir ailə səadətini.
Nitqi pis deyil bacımın,
qələmisə…
təkcə məzuniyyətdə açıqçalar yazır:
hər dəfə söz verir ki, qayıdandan sonra
xeyli
xeyli
xeyli şey danışacaq mənə.
Bir xatirə
Şirin söhbət əsnasında,
qəfildən, eyni anda
hamı kəsdi səsini,
donub-qaldıq yerimizdə.
Bir qız keçirdi kənardan.
Ah, bu gözəllər gözəli
hardan çıxdı ortaya, hardan?!
Qəribə bir qorxu içində
Basya süzdü ərini.
Kşisya birdən-birə ovucuna aldı
Zbişekanın əlini.
Mənsə düşündüm:
gərək sənə zəng vurum ki,
hələ gəlməyəsən buralara –
aramsız yağışlar deyib sinoptiklər,
leysanda nə gəzinti?!
Və təkcə dul Aqneşka
qorxusuz-ürküsüz
baxıb gülümsəyirdi bu gözələ…
Neqativ
Tutqun göy üzündə
qara buludlar sürünür.
Soldasa…
Aşağıdasa…
Yox, yox, sağ tərəfdəsə ağ gilasın budağı
qara çiçəklərə bürünüb.
Stulda oturmusan sənsə,
qaralmış sifətində ağ kölgələr oynaşır nədənsə.
Boz əllərini yorğun-yorğun
masanın üstünə qoymusan.
Canıma qorxu düşüb:
sən ruha oxşayırsan – adətən, diriləri
hökmlə yanına çağıran ruha.
Madam mən də diriyəm,
yanına gəlməliyəm:
ya təbəssümlə “gecən xeyirə”,
ya da hüzünlə “əlvida” deməliyəm.
Və tufanqabağı əbədi sakitlik barədə suallarımı
yağdırmalıyam hər cavabının üstünə.
Vyetnam
– Adın nədi, ay xanım?
– Bilmirəm.
– Neçə yaşın var, hardansan?
– Bilmirəm.
– Bu yuvanı niyə qazırdın bəs?
– Bilmirəm.
– Kimdən gizlənmək istəyirsən burda?
– Bilmirəm.
– Barmağımı niyə dişləyirsən ki?
– Bilmirəm.
– Bilmirsən ki, bizdən xətər toxunmaz?
– Bilmirəm.
– Kimin tərəfindəsən?
– Bilmirəm.
– Müharibə gedir axı, bilməlisən.
– Bilmirəm.
– Kəndin salamatdımı?
– Bilmirəm.
– Bu uşaqlar sənindi?
– Mənimdi.
Yuxu
Yuxuda rəsm çəkirəm
lap elə rəssam Vermer kimi.
Yunanca gözəl danışıram,
özü də təkcə dirilərlə yox ha.
Yaxşı maşın sürürəm yuxuda,
sükan ram olur əlimin altında.
Yekə-yekə poemalar yaza bilirəm.
Müqəddəslərdən yaxşı eşidrəm
göydən gələn sədaları.
Hətta royalda da gözəl çalıram yuxuda.
Yaxşıca uça da bilirəm öz başımın üstündə.
Damdan yıxılarkən
ehmalca düşə bilirəm çəmənliyə.
Rahat nəfəs alıram suyun altında.
Taledən gileyim yox:
çoxdan kəşf eləmişəm Atlantidanı.
Şükür, ölüm ayağında
vaxtında oyana bilirəm.
Partlayışdan bir an sonra
çevrilirəm o böyrüm üstə.
Mən həm də zəmanə uşağıyam,
amma olmaya da bilərəm.
Üç-dörd il qabaq iki Günəş,
srağagün isə pinqvin görmüşdüm –
özü də aşkarda.
30 İyun 2024 12:59 
944
